Monday, January 09, 2006

सगळीकडे-मराठीच-मराठी dept.

विंदा करंदीकरांना ज्ञानपीठ पुरस्कार काल जाहीर झाला. हे एक बरेच झाले. सरकार-दरबारी मराठी माणूस आपला शिरकाव करू शकत नाही हा सिद्धांत अखेर खोटा ठरला. ज्ञानपीठ पुरस्कार हा देखिल आमच्या कंपनीच्या Employee of the Quarter Award सारखा rotationने दिला जातो हे ऐकून बरे वाटले.

शाळेत असतांना एकदा विंदांच्या कवितेवर once-more व पहिले बक्षीस मिळवले होते. त्या वेळेस अजाणतेपणामुळे त्यांचा उल्लेख 'कवयित्री विंदा' असा केल्याबद्दल, उशिरा का होईना, मी इथे दिलगिरी व्यक्त करू ईच्छीतो. विंदा ऋषीतुल्य वगैरे आहेत असे आज पेपरमधे आल्यामुळे ही एक गफलत ते माफ करतीलच अशी माझी मनापासून खात्री आहे.

माफ केले नाहीच, तर आम्ही त्यांचेच शब्द त्यांच्यावरच उलटवू:


घेता

देणार्याने देत जावे;
घेणार्याने घेत जावे.

हिरव्यापिवळ्या माळावरून
हिरवीपिवळी शाल घ्यावी,
सह्याद्रीच्या कड्याकडून
छातीसाठी ढाल घ्यावी.

वेड्यापिशा ढगाकडून
वेडेपिसे आकार घ्यावे;
रक्तामधल्या प्रश्नांसाठी
प्रुथ्वीकडून होकार घ्यावे.

उसळलेल्या दर्याकडून
पिसाळलेली आयाळ घ्यावी;
भरलेल्याश्या भीमेकडून
तुकोबाची माळ घ्यावी

देणार्याने देत जावे;
घेणार्याने घेत जावे;
घेता घेता एक दिवस
देणार्याचे हात घ्यावे !

Sunday, January 08, 2006

भाव(खाऊ)सरगम dept.

काल थोडासा ताप होता. तरी tickets काढले होते म्हणून ह्रदयनाथ मंगेशकरांच्या कार्यक्रमाला गेलो. या आधी दोनदा बघून झाला होता, पण पुण्यात नव्हे. एकदा बँकॅाक मधे, आणि एकदा नासिकला. बँकॅाकला वडीलांनी 'ती गेली तेंव्हा' ची फर्माईश केली होती. पंडीतजींनी ती स्वीकारली, पण "या कवितेचा अर्थ बाकीच्या लोकांना कळेल का?", असा टोमणा वर मारलाच.

वास्तवीक अशा खऊटपणाला काहीच कारण नव्हते. कदाचित आपण पुण्यात आहोत असे पळभर त्यांना वाटले असेल.

ही कविता माणिक गोडघाटे ऊर्फ कवी 'ग्रेस' यांची आहे. त्यांच्या कवितेवर अनेक लोक दुर्बोधतेचा आरोप करतात. वास्तवीक हा आरोप चुकीचा आहे. खरं म्हणजे, कष्ट केले तर त्यांच्या काही कवितांना अर्थ असावा असे भासते. ईतकेच काय, त्यात काही-काहींचा तर संदर्भांसकट अर्थ देखिल लागतो. त्यातलीच ही 'ती गेली तेंव्हा'. बाकीच्या कविता अगदीच NP-complete आहेत. प्रस्तुत कवितेचा अर्थ सांगणार्यास Millenium Prize देखिल सहज मिळू शकेल.


उखाणा

शुभ्र अस्थींच्या धुक्यांत
खोल दिठींतली वेणा
निळ्या आकाश-रेषेंत
जळे भगवी वासना.

पुढे मिटला काळोख --
झाली देऊळ पापणी;
आतां हळूच टाकीन
मऊ सशाचा उखाणा.


तरी, मैफल चांगलीच रंगली. ताप विसरलो. सकाळी २ वा. घरी परततांना हुडहुडी भरून ताप परत आला. आजचा दिवस झोपून आहे.